مبانی تعلیم و تربیت اسلامی

قسمت چهارم

اشاره

در شماره های گذشته به کلیات مبانی تعلیم و تربیت ﴿تعریف، تاریخچه، ضرورت)، اهداف تربیت، اقسام مبانی تربیت، رابطة اهداف با مبانی تعلیم و تربیت پرداخته شد و با توضیح مبانی دینی تربیت نقش ویژة انسان شناسی را بیان کردیم. در آخرین قسمت، به کلیات انسان شناسی؛ یعنی تعریف، انواع، تاریخچه و اهمیت انسان شناسی پرداختیم. در این قسمت، مطالب را با انسان شناسی اسلامی به عنوان مهم ترین مبنای تعلیم و تربیت اسلامی به پایان می بریم.

توصیف انسان از منظر قرآن

ضرورت تبیین تعلیم و تربیت اسلامی

چکیده
ورود تعلیم و تربیت جدید به ایران و ظهور پیش‏درآمدهای اجتماعی و اقتصادی مقتضی آموزش و پرورش نوین که مشتمل بر نقد و خرده‏گیری بر تربیت سنتی و از جمله تربیت اسلامی بود، تردیدهایی را در باب ضرورت، امکان و کارآمدی تربیت اسلامی برانگیخت. این امر بررسی تربیت اسلامی به عنوان یک موضوع سیاسی ـ فرهنگی مستقل را در محافل دینی موجب گردید. با پیروزی انقلاب اسلامی این مبحث به صورت جدی‏تری در محافل علمی مطرح شد و چالش‏ها و تردیدهایی در مورد کارآمدی آن بروز یافت. مهم‏ترین ریشه‏های این تردید را می‏توان در غفلت از تعارض مبانی تربیت اسلامی با تربیت فن‏آورانه، فقر بنیادین در حوزه‏ی تئوری‏پردازی در باب تربیت اسلامی، کم‏توجهی به تحقیقات فلسفی ـ نظری، و اقدامات عجولانه و بی‏بنیاد، جست‏وجو کرد. با این همه، می‏توان ادعا کرد که مهم‏ترین مسأله ـ که بنیاد دیگر مباحث است ـ "تبیین مفهومی تربیت اسلامی" است که تاکنون توجه چندانی به آن نشده است؛ ضرورت طرح این مسأله آنگاه بیش‏تر هویدا می‏شود که بدانیم تربیت دارای ماهیتی هنجارین است و با متصف شدن آن با وصف اسلامی به دلیل گوناگونی معنایی اسلام، قرائت‏ها و تفاسیر متعددی می‏پذیرد و انضمام راهبردها و توصیه‏های متفکران مسلمان بر دیگر حوزه‏های زندگی بشر، چالش‏های جدی، در پی خواهد داشت.